ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ (ÖÖG) NEDİR?
Bir çocuğun zeka seviyesinin normal ya da normalin üzerinde olmasına rağmen okuma (disleksi), yazma (disgrafi) veya matematik(diskalkuli) alanlarının bir ya da birden fazlasında yaşıtlarının altında başarı göstermesiyle karakterize bir nörogelişimsel bozukluktur. Sıklıkla disleksi olarak bahsedilen bu bozukluğun aslında adı değil, Özel Öğrenme Güçlüğü bir alt grubudur. DSM-5 Tanı Ölçütleri Başvuru El Kitabında ise Özgül Öğrenme Bozukluğu olarak geçmektedir.
ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ NEDEN OLUR?
Özel Öğrenme Güçlüğü nörogelişimsel bir bozukluktur. Sebepleri halen tam olarak bilinmemektedir. Ancak kardeşler arasında ve ikizler arasında yapılan çalışmalar biyolojik ve özellikle hamilelikte sigara, alkol, enfeksiyon ve ilaç kullanımı üzerine yapılan çalışmalar da çevresel etkilere bağlı olabileceğine işaret etmektedir.
ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ BELİRTİLERİ NELERDİR?
ÖÖG erken çocukluk döneminden itibaren fark edilebilir olmasına rağmen sıklıkla okula başladıktan sonraki dönemde anlaşılır. Fark edilemediği durumlarda çocuğun zorlanmasına ve bu şekilde geri kalarak okula devam etmesine sebep olabilir. Özellikle ilerleyen sınıflarda derslerin zorluk derecesi arttıkça akranlarıyla arasındaki fark daha da büyür ve kapatılması zor bir hal alabilir. Çocuk ikincil psikolojik problemler yaşabilir (kaygı, depresyon, davranış problemleri vb.) Sanılanın aksine ÖÖG sadece okuma, yazma ve aritmetik alanındaki bozulmalardan ibaret değildir. Temel kavramların kazanılmasında da yetersizlikler mevcuttur. Örneğin: sağ-sol, arka-ön, aşağı-yukarı, renkler, basit şekiller, dün-bugün, önce-sonra ve sabah-akşam gibi kavramlar.
ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜNE EŞLİK EDEN PROBLEMLER VE TANILAR
ÖÖG disleksi, disgrafi, diskalkuliden ibaret gibi görünsede bazı çocuklarda eşlik eden başka sorunlar da görülebilmektedir. Bunlar arasında en sık görülen Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğudur. Birlikte görülme sıklığı %30-70 arasındadır. Ayrıca depresyon, anksiyete (kaygı), enürezis (alt ıslatma), okul fobisi, sosyal fobi ve Obsesif kompulsif bozuklukta görülebilir.
Disleksi Nedir?
Disleksi, harfleri biliyor olmasına rağmen okuyamamaya neden olan patolojik okuma güçlüğüdür. Okuma karmaşıktır. Beynimizin harfleri seslere bağlamasını, bu sesleri doğru sıraya koymasını ve kelimeleri birlikte okuyup anlayabileceğimiz cümlelere ve paragraflara çekmesini gerektirir. Dileksik çocuklar akıcı bir şekilde okuma ve kelimeleri doğru hecelemede zorlanırlar. Nesne ve eylemleri isimlendirmede gecikme, kelime içinde ses ve hece karıştırma, yakın anlamlı kavramları karıştırma, kelime bulamama, masal ve hikaye dinleme ve anlamada zorlanma, gün içerisinde yaşadığı olayları sıralı bir şekilde anlatabilmede güçlük ÖÖG ihtimalini düşündürmektedir.
Disgrafi Nedir?
Yazma, karmaşık bir dizi motor ve bilgi işleme becerisi gerektirir. Disgrafisi olan bir kişi harfleri ters yazabilir, harflerin nasıl yazıldığını hatırlayamayabilir, büyük ve küçük harf kullanmakta zorlanabilir, sözcükleri sıralamada yanlışlıklar yapabilir, yanlış fiil ve zamir kullanabilirler. Disgrafisi olan bir çocuk kalem tutmak ve bir yazı düzenlemekte zorlanır. El yazısı dağınık olma eğilimindedir bu nedenle yazısı okunaklı olmayabilir. Harfleri unutabilir, yazı karakterlerini farklı boyutta yapabilir ve garip bir şekilde kalem tutabilir.
Diskalkuli Nedir?
Sayıları ve matematik kavramlarını anlamayı zorlaştıran bir öğrenme sorunudur. Sayıların anlamını anlamadaki yetersizlikten, problemleri çözmek için matematiksel ilkeleri uygulamadaki yetersizliğe kadar her türlü matematik problemini içerir. Saymada güçlük, temel hesaplamaları yapmada zorluk, telefon numarası ezberlemede ve oyundaki puanları hatırlamakta zorluk, stratejik akıldan hesap yapmak yerine parmakla hesap yapma ve matematik sembollerini karıştırmalar görülebilir.
ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜNÜN TEDAVİSİ
Özel öğrenme güçlüğünün tedavisinde sıkça bahsedilen en önemli yanlış daha fazla ders çalışmanın ÖÖG’yi geçireceği düşüncesidir. Extra ders çalışmak ÖÖG’yi geçirmez. Zaten Disleksi “iyileştirilemez” , ömür boyu sürer. Ancak doğru desteklerle disleksik bireyler oldukça başarılı öğrenciler ve yetişkinler haline gelebilir.
ÖÖG tedavisinde bireye özgü hazırlanmış özel eğitim çalışmaları yapılması gerekir. Buradaki amaç problem olan öğrenme becerisi alanının geliştirilmesidir. Eşlik eden bir psikiyatrik durum varsa çocuk psikiyatristi, özel eğitim uzmanı ve psikoloğun multidisipliner çalışması çok önemlidir.
Uzman Klinik Psikolog Büşra Börekçi
KAYNAKÇA
- Disleksi: Özgül Öğrenme Güçlüğü – Olcay Karaca , Deniz Tirit Karaca , Selvi Çalış , Gülay Yiğit – Psikonet Yayınları, 2018
- Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Anne Baba Öğretmen El Kitabı – Özlem Sürücü, Bilgi Yayınevi, 2016